Actualiteit
‘Iedereen kan bijdragen aan een oplossing voor het klimaatprobleem’
‘Je kunt het klimaatprobleem zien als een moreel vraagstuk, een kwestie van rechtvaardigheid,’ aldus prof.dr. Ingrid Robeyns, hoogleraar Ethiek van Instituties aan de Universiteit Utrecht. Hier legt zij uit waarom iedereen zou moeten bijdragen aan een oplossing.
De huidige situatie is onrechtvaardig omdat de rijke landen de grootste vervuilers zijn, terwijl vooral de armere landen met de gevolgen worden opgezadeld. Ook is het onrechtvaardig dat wij nu de vruchten plukken van de materiële voordelen van de vervuiling, terwijl we de rekening hiervan doorschuiven naar de volgende generatie.
URGENTE KWESTIE
Doorgaans stellen we bij rechtvaardigheidskwesties de vraag wie we verantwoordelijk moeten houden. Maar bij urgente kwesties kun je ook een andere vraag stellen, namelijk: wie is er in staat om iets te doen om deze onrechtvaardigheid te bestrijden? Soms is een moreel probleem zo urgent dat het belangrijkst is om doeltreffend te handelen, om erger te voorkomen. Het klimaatprobleem is zo’n urgente ethische kwestie. Dan is het gerechtvaardigd de sterkste schouders meer last te laten dragen en iedereen te vragen een steentje bij te dragen. We hebben iedereen nodig: de overheid, de bedrijven, organisaties en burgers.
OVERHEID KAN AANMOEDIGEN
We hebben de overheid in elk geval nodig, omdat het gedrag dat deze ecologische crisis heeft veroorzaakt de structuur heeft van een collectief actieprobleem. Dat wil zeggen dat als iedereen doet wat in zijn of haar korte-termijn belang is, we op lange termijn allemaal slechter af zijn.
De meest effectieve manier om dit soort destructief gedrag aan te pakken is overheidsbeleid. De overheid moedigt ons dan aan tot het juiste gedrag door middel van verbieden, verplichten, ontmoedigen en faciliteren.
KORTE-TERMIJN BELANGEN
Maar in dit geval is er een paradox: ook al hebben we de overheid nodig om de opwarming van de aarde af te remmen, toch kunnen we niet op de overheid wachten. Want de overheid heeft de voorbije 25 jaar niet laten zien dit probleem effectief aan te kunnen pakken. Politici zijn gevoelig voor de invloed van lobbyisten en laten zich leiden door electorale –en dus korte-termijn- belangen.
Bedrijven hebben we ook nodig, maar die vormen zowel een bron van hoop als een bron van zorgen. Aan de ene kant zijn er vernieuwende bedrijven die innoveren en bijvoorbeeld de energietransitie versnellen. Maar er zijn ook bedrijven waar winst maken op de korte termijn voorop staat, en dat botst vaak met wat er nodig is om klimaatverandering te beperken.
ZELF BIJDRAGEN
Daarom zou in de klimaatkwestie het leidende ethische principe moeten zijn: ieder moet kijken waar hij of zij een bijdrage kan leveren. Want iedereen kan iets doen.
We kunnen politieke partijen vragen wat ze doen voor onze achterkleinkinderen. We kunnen minder vlees eten, minder vliegen, voor onvermijdelijke vliegreizen de CO2 uitstoot compenseren. We kunnen als we een nieuwe auto nodig hebben een elektrische auto kiezen, of in plaats van een auto kopen gebruik maken van deelauto’s. We kunnen ons huis energiezuinig maken, of zonnepanelen op ons dak leggen.
Als we allemaal overtuigd raken van de urgentie van deze kwestie én de mogelijkheden die we zelf hebben om een bijdrage te leveren aan de oplossing, durf ik weer optimistisch te worden.
Prof. dr. Ingrid Robeyns is hoogleraar Ethiek van Instituties aan de Universiteit Utrecht. Zij doet haar onderzoek onder het strategische thema Instituties voor Open Samenlevingen.
Dit is deel 3 uit een serie in samenwerking met NPO Wetenschap waarin Utrechtse onderzoekers hun visie geven op de klimaattop van de VN in Parijs. Het filmpje is uitgezonden door De Kennis van Nu op 26 november 2015.
In december 2015 onderhandelen politieke leiders in Parijs over nieuwe klimaatafspraken. Het gaat om het jaarlijkse vervolg op het VN klimaatverdrag uit 1992. Daarin stonden afspraken om de uitstoot van CO2 te beperken zodat er geen ontwrichtende veranderingen aan het klimaat ontstaan.
MEER INFORMATIE
Dossier Klimaat
Duurzaamheid
Instituties voor Open Samenlevingen
Recente reacties